Czy słyszałeś kiedyś, jak ktoś mówi: "Czekam tu od wielu godzin!" albo "Cały dzień pada deszcz!"? Jeśli tak, to słyszałeś kogoś mówiącego w czasie present perfect continuous, znanym również jako czas present perfect progressive.
Jeżeli w przeszłości ten czas był dla Ciebie trudny do zrozumienia, poniższe wskazówki, wyjaśnienia i przykłady z pewnością Ci pomogą.
Jak używać czasu present perfect continuous
Co to jest czas present perfect continuous?
Czasu present perfect continuous używa się zazwyczaj do opisania czynności lub warunków, które rozpoczęły się w przeszłości ale nadal trwają lub niedawno ustały.
W szczególności, istnieje kilka sytuacji, w których musimy użyć czasu present perfect continuous, aby przekazać określone znaczenia:
| Sytuacja | Przykład | Objaśnienie |
| Podkreślenie długości czasu | "On śpi od kilku dni!" | Mówiący chce podkreślić, że dana osoba spała przez długi czas. |
| Przekazywanie niedokończonych działań | "Oglądam serial, który mi zaproponowałeś". | Osoba mówiąca chce się podzielić tym, że właśnie ogląda serial i jeszcze go nie skończyła. |
| Wyjaśnianie dowodów na wynik działania | "Gotowaliśmy, więc w kuchni jest wrak!". | Osoba mówiąca chce wyjaśnić, co słuchacz widzi w kuchni (rezultat), dzieląc się tym, co robiła (czynność). Dowodem rezultatu jest często coś, co możemy poczuć, powąchać, usłyszeć lub zobaczyć. |
| Podkreślanie, że coś jest tymczasowe | "Ostatnio dużo je". | Osoba mówiąca chce przekazać, że dana osoba zazwyczaj nie je dużo, ale obecnie tak jest. |
| Podawanie długości czasu trwania trwającego procesu | "Budują ten dom już od pięciu miesięcy". | Mówiący chce przekazać, jak długo ludzie budują i że jeszcze nie skończyli. |
Jak tworzyć zdania i pytania w czasie present perfect continuous?
Aby zbudować pozytywne i negatywne twierdzenia i pytania w czasie present perfect continuous, musisz po prostu przestrzegać określonego porządku słów. Poniżej znajdują się szczegółowe informacje o tym, jak zbudować każdy rodzaj zdania lub pytania w tym czasie:
| Zdania twierdzące i przeczące | ||||
| Podmiot | Mieć/ma | (Not) | Been | Czasownik (ing) |
| I
You We They |
have | (nie) | been | czekać.
jedzą. grać. uczyć się. |
|
Stwierdzenia pozytywne: Bardziej nieformalnie, można użyć skrótu z podmiotem i have: I've, You've, We've, They've (np. "Biegam codziennie rano"). Wypowiedzi przeczące: Bardziej nieformalnie, można użyć skrótu z have oraz not: haven't (np.: "Nie chodzisz na zajęcia"). |
||||
| On
Ona It |
has | (nie) | been | oglądać telewizji.
spał. gotował. |
|
Stwierdzenia pozytywne: Bardziej nieformalnie, można użyć skrótu z podmiotem i ma: He's, She's, It's (np.: "Od wczoraj pada śnieg"). Wypowiedzi przeczące: Bardziej nieformalnie, można użyć skrótu za pomocą ma oraz not: hasn't (np.: "She hasn't been sleeping well"). |
| Pytania pozytywne i negatywne | ||||
| Have/Has | Przedmiot | (Nie) | Been | Czasownik (ing) |
| Have | I
you my they |
(nie) | been | czekać?
jeść? bawić się? uczyć się? |
|
Pozytywne stwierdzenia: Nie można tworzyć kontrakcji. Wypowiedzi przeczące: Bardziej nieformalnie, można użyć kontrakcji z have oraz not: haven't (np.: "Czy nie odpoczywamy już wystarczająco długo?"). |
||||
| Has | on
ona it |
(nie) | był | oglądać telewizję?
spała? gotowało? |
|
Stwierdzenia pozytywne: Nie można tworzyć kontrakcji. Wypowiedzi przeczące: Bardziej nieformalnie, można użyć skrótu z końcówką ma oraz not: hasn't "Czy on nie pracuje już od kilku godzin?". |
Wyjątki w pisowni dla czasowników z końcówką -ing
Większość czasowników może być łatwo przekształcona na czas present perfect continuous po prostu przez dodanie "-ing" na końcu słowa (np., play = playing). Ale jest kilka wyjątków od tej formuły ortograficznej, o których należy pamiętać, jak opisano poniżej:
- Jeżeli czasownik kończy się JEDNYM końcowym "E", należy je usunąć i dodać "ing"
- Give = dawać
- żyć = żyć
- Save = oszczędzać
- Gdy czasownik kończy się spółgłoską + a akcentowana samogłoską + spółgłoską, powtarzamy ostatnią spółgłoskę i dodajemy "ing" (z wyjątkiem sytuacji, gdy kończy się na X, Y lub Z
- Stop = zatrzymanie (t = spółgłoska, o = akcentowana samogłoska, p = spółgłoska)
- Chat = rozmowa (h = spółgłoska, a = akcentowana samogłoska, t = spółgłoska)
- Swim = pływanie (w = spółgłoska, i = samogłoska podkreślona, m = spółgłoska)
- Kiedy czasownik kończy się na "IE", zamień je na "Y" i dodaj "ing"
- Lie = kłamać
- Umierać = umierać
- Tie = wiązanie
- Kiedy czasownik kończy się na "IC", dodaj "K", a następnie dodaj "ing"
- Panic = panikować
- Frolic = frolicking
- Traffic = handel ludźmi
- British English only: Kiedy czasownik kończy się spółgłoską + samogłoską + "L", dodajemy kolejne "L", a następnie "ing"
- Travel = podróżowanie
- Cancel = anulować
- Control = kontrolowanie
Wyjątki dotyczące czasowników w formie ciągłej
Niektóre czasowniki nie mogą być użyte z czasem present perfect continuous, ponieważ opisują warunki, które trwają przez dłuższy okres czasu. Są to tzw. czasowniki statywne.
Na przykład, czasownik "wiedzieć" zazwyczaj odnosi się do bycia stale świadomym określonej informacji. Dlatego nie ma sensu mówić "Od pewnego czasu wiem, że Paryż jest stolicą Francji". Dzieje się tak dlatego, że nie jest to ciągły proces lub czynność, ale stały stan.
Oto kilka kolejnych przykładów czasowników, które nie są zazwyczaj używane z czasem present perfect continuous:
- Belong
- Niepoprawna = On należy do klubu country od 2005 roku.
- Poprawnie = On należy do klubu wiejskiego od 2005 roku.
- Own
- Niepoprawnie = Jestem właścicielem tego domu od lat.
- Poprawnie = Jestem właścicielem tego domu od lat.
- Exist
- Niepoprawnie = Istnieje już od stu lat.
- Poprawnie = Istnieje od stu lat.
- Bądź
- Niepoprawnie = Oni ostatnio byli niemili.
- Poprawnie = Ostatnio byli wredni.
Istnieją czasowniki statywne, które mogą funkcjonować zarówno w czasie ciągłym jak i nieciągłym. Tak więc, jednym z trików na sprawdzenie, czy czasownik może być użyty w czasie present perfect continuous, jest umieszczenie go w typowej strukturze zdania, np. "I have been ______ing (it) recently".
Jeżeli sensowne jest przekazanie tej czynności jako czynności ciągłej (np. "I have been sprzątałemostatnio dużo sprzątam"), wówczas można użyć czasu present perfect continuous.
Jeżeli jednak uzupełnisz zdanie czasownikiem, który nie ma sensu (np. "I have been possessostatnio"), to najprawdopodobniej jest to czasownik statyczny, który nie powinien być użyty w czasie present perfect continuous.
Słowa i wyrażenia sygnalizujące, których należy użyć z czasem present perfect continuous
Jest kilka słów i wyrażeń, które często towarzyszą czasowi present perfect continuous. Zwroty te są pomocne w informowaniu o czasie trwania czynności, jak dawno temu czynność miała miejsce, czy czynność jest chwilowa czy powtarzająca się oraz w zadawaniu pytań. Użyj tych zwrotów, aby mówić i pisać w czasie present perfect continuous z wyraźną precyzją:
| Słowo/zwrot sygnalizacyjny | Objaśnienie | Przykład |
| dla | okres czasu w przeszłości
(minuty, dni, miesiące, lata, wieki, epoki itd.) |
"Czytam od 30 minut". |
| od | punkt w przeszłości
(czas, dzień, miesiąc, rok, wiek, itd.) |
"Ćwiczysz codziennie od marca". |
| recently / lately | chwilowe przyzwyczajenia lub sytuacje | "Czy on ostatnio biegał?". |
| all day / all night / etc. | jeden okres czasu w przeszłości | "Hasn't she been working all day?" |
| every day / every morning / etc. | powtarzająca się czynność w przeszłości | "Codziennie budziliśmy się wcześnie". |
| jak długo | rozpoczynanie pytań | "How long have they have been standing there?" (Jak długo oni tam stoją?). |
Różnica między czasem present perfect a present perfect continuous
Wiedza o tym, kiedy użyć czasu present perfect, a kiedy czasu present perfect continuous, może być myląca.
Dlaczego? Ponieważ istnieje kilka sytuacji, w których nie ma różnicy w znaczeniu, gdy to samo zdanie wyrażone jest w obu czasach. Oto kilka przykładów:
- Study
- Present Perfect: Cały dzień uczyliśmy się matematyki.
- Present Perfect Continuous: Cały dzień uczyliśmy się matematyki.
- Praca
- Present Perfect: Pracujesz w reklamie od 2002 roku.
- Present Perfect Continuous: Pracujesz w reklamie od 2002 roku.
- Live
- Present Perfect: Mieszkam w Indiach od trzech lat.
- Present Perfect Continuous: I've been living in India for three years.
Niemniej jednak, w większości przypadków, każdy z czasów jest używany do przekazania innego znaczenia niż pozostałe. Poniższa tabela przedstawia różne zastosowania każdego z czasów:
| Sytuacje Present Perfect | Present Perfect Continuous Sytuacje |
| Podkreślenie rezultatów działania
"They have baked a cake." (Upiekli ciasto) Osoba mówiąca podkreśla, że ciasto jest gotowe. |
Podkreślenie długości czasu trwania czynności
"They have been baking a cake cały dzień." Mówca podkreśla, że pieczenie ciasta zajęło im dużo czasu, niezależnie od tego, czy skończyli, czy nie. |
| Przekazanie informacji o zakończonych czynnościach
"On naprawił zlew." Osoba mówiąca dzieli się tym, że zlew został naprawiony i praca została zakończona. |
Przekazanie informacji o niedokończonych czynnościach
"Naprawia zlew od 14:00". Mówca sugeruje, że zlew nadal nie jest naprawiony i że nadal nad nim pracuje. |
| Wyjaśnij rezultat zakończonych działań
"Zjadła już warzywa, więc może teraz zjeść deser". Osoba mówiąca wyjaśnia, że osoba może zjeść deser (rezultat), ponieważ skończyła jeść warzywa (czynność). |
Wyjaśnij dowody na rezultat działań
"Ona zjadła swoje warzywa, dlatego wciąż siedzi przy stole. Zjedzenie ich zajmuje jej całą wieczność!". Osoba mówiąca wyjaśnia, że osoba, którą widać przy stole (rezultat), jest tam, ponieważ je warzywa (czynność), co zajmuje jej dużo czasu. |
| Podkreślanie, że coś jest trwałe
"Moja siłownia została zamknięta, więc zapisałem się na nową". Osoba mówiąca podkreśla, że dołączenie do nowej siłowni jest działaniem, które będzie trwało w nieokreślonej przyszłości. |
Podkreślanie, że coś jest tymczasowe
"Moja siłownia jest zamknięta w tym miesiącu, więc uczęszczam na nową". Mówca podkreśla, że uczęszczanie na nową siłownię jest tylko chwilowe i zakończy się, gdy stara siłownia zostanie ponownie otwarta. |
| Podziel się, ile i jak dużo
"Dziś rano zjedliśmy 20 pączków i galon mleka". Osoba mówiąca opisuje, ile pączków zjedli i ile mleka wypili tego jednego ranka. Czas present perfect continuous nie może tego zrobić. |
Określa długość czasu w trwającym procesie
"Każdego ranka spożywamy dużo pączków i mleka". Osoba mówiąca opisuje, jak ogólnie rano spożywają dużo jedzenia i napojów. Sugeruje to, że jest to nawyk, który będzie kontynuowany w przyszłości. |
Materiały do ćwiczenia czasu teraźniejszego ciągłego
Poniższe ćwiczenia mogą pomóc Ci w ćwiczeniu użycia czasu present perfect continuous:
- Ćwiczenia Agendaweb
- Ćwiczenia z gramatyki angielskiej Perfect English
- Ćwiczenia online z gramatyki angielskiej
- Ćwiczenia Oxford University Press
Te ćwiczenia pozwolą Ci przećwiczyć określanie, czy użyć czasu present perfect czy present perfect continuous:
- Perfect English grammar exercise 1
- Perfect English grammar exercise 2
- Testy z języka angielskiego
- Ćwiczenia online z gramatyki angielskiej
Krótkie posłowie
Niezależnie od tego, czy próbujesz zrozumieć, jak używać czas przeszły prosty, the present continuousczy też czasu present perfect continuous, musisz nauczyć się wielu reguł, znaczeń i wyjątków.
Jednak rozbicie na poszczególne aspekty każdego czasu ułatwia jego zrozumienie i pomaga w jego opanowaniu. Dlatego, gdy następnym razem ktoś zapyta Cię: "Od jak dawna uczysz się angielskiego?", będziesz w stanie odpowiedzieć mu błyskawicznie!
